Το Α.32 του Νόμου Ν.14/60  καθορίζει τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για να δικαιολογείται η έκδοση προσωρινού διατάγματος , οι οποίες είναι οι ακόλουθες:

α) Η ύπαρξη σοβαρού ζητήματος προς εκδίκαση.

β) Η ύπαρξη ορατής πιθανότητας να δικαιούται ο ενάγων σε θεραπεία στην αγωγή, και

γ) Ότι θα είναι δύσκολο ή αδύνατο να απονεμηθεί πλήρως δικαιοσύνη, σε μεταγενέστερο στάδιο, χωρίς την έκδοση του διατάγματος.

Οι πιο πάνω προϋποθέσεις έχουν αναλυθεί σε έκταση στη νομολογία [βλ. Οδυσσέως v. Pieris Estates (1982) 1 Α.Α.Δ. 557, Κυτάλα κ.ά. v.  Χρυσάνθου κ.α. (1996) 1 (Α) Α.Α.Δ. 253,  Κ.Ο.Τ. v. Θεωρή (1989) 1 (Ε)  Α.Α.Δ. 255, M.  Ch. Mitsingas Tr. Ltd κ.ά. v. Timberland (1997) 1 (Γ) Α.Α.Δ. 1791, Parico Aluminium  Designs Ltd. v. Muskita Aluminium Co. Ltd. κ. ά. (2002) 1 (Γ) Α.Α.Δ. 2015 κ.α.]

Η πρώτη προϋπόθεση δεν εξυπακούει τίποτα περισσότερο από την αποκάλυψη συζητήσιμης υπόθεσης με βάση τις έγγραφες προτάσεις.

Όσον αφορά τη δεύτερη, είναι αρκετό για το Δικαστήριο να ικανοποιηθεί ότι υπάρχει ορατή πιθανότητα επιτυχίας.  Αυτή έχει ερμηνευθεί να σημαίνει κάτι περισσότερο από απλή δυνατότητα, αλλά και πολύ λιγότερο από το ισοζύγιο των πιθανοτήτων.

Η τρίτη προϋπόθεση, όπως αναλύεται στην υπόθεση Οδυσσέως (ανωτέρω), σχετίζεται με το θέμα επάρκειας της θεραπείας υπό το φως των γεγονότων της κάθε υπόθεσης.

Όπως λέχθηκε στην Mitsingas Ltd v. Timberland (1997) 1 ΑΑΔ 1791, «Κριτήριο για την έκδοση ενδιάμεσου διατάγματος, είναι η αδυναμία απονομής πλήρους δικαιοσύνης σε μεταγενέστερο στάδιο. Η έννοια της δικαιοσύνης δεν συναρτάται με τη στενή αντίληψη της υλικής ζημίας αλλά με την ευρύτερη προστασία των δικαιωμάτων του αιτητή».

Όπως υποδεικνύεται στην Οδυσσέως (ανωτέρω) το Δικαστήριο, στο τελικό στάδιο, θα πρέπει να σταθμίσει κατά πόσο είναι δίκαιο και εύλογο να εκδώσει το αιτούμενο διάταγμα [βλ. Ιπποδρομιακή Αρχή v. Χ” Βασίλη  (1989) 1 Α.Α.Δ. (Ε) 152].

Στο στάδιο αυτό, το Δικαστήριο εξετάζει την ενώπιον του μαρτυρία με μόνο σκοπό να αποφασίσει κατά πόσο είναι δίκαιο ή όχι να εκδοθεί το διάταγμα και δεν αποφασίζει πάνω στα διαφιλονικούμενα θέματα επί των οποίων θα κριθεί η κυρίως αίτηση (Jonitexo Ltd. v. Adidas (1984) 1 Α.Α.Δ. 263). Όλα τα ζητήματα που εγείρονται στην αγωγή παραμένουν ζωντανά για να αποφασιστούν όταν θα εκδικασθεί η ουσία της (Δημοκρατία της Σλοβενίας ν. Beograska Banka D.D. (1999) 1 (A) Α.Α.Δ. 225, 236).  Στα πλαίσια της εκδίκασης προσωρινού διατάγματος δεν είναι επιτρεπτό για το Δικαστήριο να υπεισέλθει στις εκατέρωθεν αντικρουόμενες εκδοχές των διαδίκων και να τις εξετάσει. (Ν.Γ.Χ. ν. Τ.L., Έφ. Αρ.32/2021, ημερ.23.6.2022).

Οι οποιεσδήποτε διαπιστώσεις στις οποίες προβαίνει το Δικαστήριο, γίνονται για τους σκοπούς της εξέτασης της έκδοσης ή μη του προσωρινού διατάγματος.  

Στην υπόθεση Σεβαστού v. Σεβαστού (2002) 1 Α.Α.Δ. 1980, αναφέρθηκαν τα ακόλουθα σε σχέση με το καθήκον του Δικαστηρίου στο στάδιο των ενδιάμεσων αιτήσεων: «κάποια πρωταρχική, έστω, αξιολόγηση της μαρτυρίας είναι αναγκαία για να μπορεί το δικαστήριο να συνεκτιμήσει την αποδεικτική δύναμη της κάθε πλευράς.  Έστω στην περιορισμένη σφαίρα εξέτασης σε αυτό το στάδιο.»

 Οι προϋποθέσεις που απαιτεί το A.32 του Ν.14/60 και οι οποίες αναφέρθηκαν ανωτέρω, κρίνονται με βάση τα γεγονότα που τίθενται ενώπιον του Δικαστηρίου, αλλά και με βάση τις διατάξεις του Νόμου που διέπει το υπό κρίση θέμα, στην προκείμενη περίπτωση, στη βάση του περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμο 216/90. 

Σύμφωνα με το Άρθρο 5(1)(α) του Ν.216/90, η γονική μέριμνα είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων, οι οποίοι το ασκούν από κοινού. 

Σύμφωνα με το Άρθρο 5(1)(β) του ίδιου Νόμου, η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του ονόματος, την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση  του τέκνου σε κάθε  υπόθεση ή δικαιοπραξία που αφορούν το πρόσωπο  ή την περιουσία του.

Το Άρθρο  9(1) του ίδιου Νόμου,  προνοεί ότι η επιμέλεια  του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή και επίβλεψη, τη διαπαιδαγώγηση  και εκπαίδευση  του καθώς και τον προσδιορισμό  του τόπου διαμονής του.

Στο σύγγραμμα της Έφης Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη, Οικογενειακό Δίκαιο, Επιτομή, στη σελ.451, κατά το Α.1518 του Ελληνικού Αστικού Κώδικα διαλαμβάνονται τα ακόλουθα: «Η επιμέλεια περιλαμβάνει την ανατροφή την επίβλεψη, την εκπαίδευση και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του παιδιού. Πρόκειται για έννοιες που ως ένα σημείο αλληλοκαλύπτονται, έτσι η εκπαίδευση (στο κάθε είδους σχολείο) είναι ένα μέρος της μόρφωσης (που περιλαμβάνει και την εξωσχολική παιδεία), όπως παραπέρα και η ίδια η μόρφωση εμπεριέχεται στην ευρύτερη έννοια της ανατροφής (που συντελείται με την καλλιέργεια του ήθους και της κοινωνικής γενικά εμφάνισης του παιδιού). Με άλλα λόγια στην έννοια της επιμέλειας περιλαμβάνεται κάθε φροντίδα ή μέτρο σχετικό με την πνευματική, τη ψυχική, αλλά και τη σωματική, ασφαλώς, ανάπτυξη του ανηλίκου».

Στο σύγγραμμα του Γιώργου Κουμάντου, Παραδόσεις Οικογενειακού Δικαίου, παρατίθενται στις σελίδες 384-385, τα εξής: «Βέβαια ξέρει ο νομοθέτης ότι η σωστή επιμέλεια του προσώπου του παιδιού είναι προσωπικό επίτευγμα του κάθε γονέα και ότι, σε αυτά τα θέματα, οι νομικοί κανόνες δεν ωφελούν γιατί αναγκαστικά θα είναι αόριστοι -και συχνά αυτονόητοι-ενώ όλο το πρόβλημα είναι η εξειδίκευση τους σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Μολαταύτα μπορεί ο νομοθέτης να κρίνει σκόπιμο να χαράξει μερικές κατευθυντήριες γραμμές, σχετικά με το περιεχόμενο της επιμέλειας του προσώπου, και για την καθοδήγηση των γονέων αλλά και για την καθοδήγηση των Δικαστηρίων που ίσως κληθούν να κρίνουν αν η γονική μέριμνα, άρα και η επιμέλεια ασκούνται σωστά».

Σύμφωνα με το Άρθρο 6(2)(α), η απόφαση του Δικαστηρίου πρέπει να αποβλέπει προς το συμφέρον του τέκνου, (βλ. Ευγ. Στυλιανού ν. Βασ. Στυλιανού, Διευθύντρια Τμήματος Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας ν.  Ντούμα κ.ά.  (2001) 1 (Γ) ΑΑΔ 1911). Η ύψιστη αρχή που το Δικαστήριο θα πρέπει να έχει υπόψιν σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η ευημερία του ανηλίκου. (Βλ. Ιακωβίδης v Ιακωβίδου Ε.Δ.Ο.Δ. 95, 30/6/2000(2000) 1 ΑΑΔ 1108).

Όπως αναφέρθηκε στην απόφαση Κκουφού ν. Κκουφού (1997) 1 (Γ) ΑΑΔ 1588, 1593:

«Η διαμόρφωση κρίσης πάνω σε  θέματα γονικής μέριμνας  είναι έργο λεπτό και σύνθετο.  Δεν είναι εγχείρημα που στοχεύει στην απόδοση ευθυνών ή στην επιβολή κύρωσης για μεμπτή συμπεριφορά.  Γνώμονας είναι το συμφέρον του ανηλίκου και κατά την εκτίμησή του, προσλαμβάνει σημασία το σύνολο των στοιχείων».

Για το ίδιο θέμα στην υπόθεση Ιωαννίδης κ.ά. ν. Ιωαννίδη κ.ά. (2002) 1 (Γ) ΑΑΔ Σελ. 1446, 1452 λέχθηκαν τα πιο κάτω:

 «Στη διαδικασία αιτήσεων γονικής μέριμνας  δεν υπάρχει το στοιχείο της αντιπαράθεσης μεταξύ των γονέων.  Πρόκειται για διαδικασία εξεταστικού χαρακτήρα της οποίας, ο τελικός σκοπός είναι η καλύτερη εξυπηρέτηση της ευημερίας και του συμφέροντος του ανηλίκου. Στα άρθρα 6 και 14 του νόμου, αναφέρεται ότι το κύριο κριτήριο για τη γονική μέριμνα  είναι το συμφέρον του τέκνου.  Πρόκειται για αρχή η οποία επαναλαμβάνεται συχνά στη νομολογία (βλ. Στυλιανού ν. Στυλιανού (ανωτέρω) και Ιακωβίδης ν. Ιακωβίδη, (ανωτέρω) από την οποία και η πιο κάτω επιγραμματική διατύπωση της αρχής: «Η ύψιστη αρχή που το Δικαστήριο θα πρέπει πάντα να έχει υπόψιν σε   τέτοιες υποθέσεις είναι η ευημερία του ανηλίκου»».

 Στο σύγγραμμα Οικογενειακό Δίκαιο, Τρίτη έκδοση, έκδοση 2022 του Απόστολου Σ.Γεωργιάδη, στη σελίδα 623, αναφέρονται τα ακόλουθα:

«Ως συμφέρον του τέκνου νοείται το σωματικό, υλικό, πνευματικό, ψυχικό, ηθικό και γενικότερα το κάθε είδους συμφέρον που αποσκοπεί στην ανάπτυξη του ανηλίκου σε μια ανεξάρτητη και υπεύθυνη προσωπικότητα. Στο συμφέρον του τέκνου πρέπει να αποβλέπει και η απόφαση του δικαστηρίου, όταν κατά τις διατάξεις του νόμου το δικαστήριο αποφασίζει σχετικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας».

 Στο σύγγραμμα του Β. Βαθρακοκοίλη «Το Νέο Οικογενειακό Δίκαιο», σελ 584, 585, αναφέρονται τα ακόλουθα: «Κριτήρια για το δικαστήριο: Το Δικαστήριο για να αξιολογήσει το συμφέρον του τέκνου δεν πρέπει να αποδίδει μεγαλύτερη σημασία στις υλικές συνθήκες διαβίωσης του ανηλίκου και να παραγνωρίζει τον βασικό παράγοντα της ορθής ψυχοσωματικής ανάπτυξης του παιδιού.

Η βαρύτητα πρέπει να είναι στα στοιχεία που διαμορφώνουν το απαραίτητο, το πρόσφορο περιβάλλον για μια σωστή και ψυχοσωματική και ψυχοδιανοητική ανάπτυξη του τέκνου, γιατί, σύμφωνα με τις νεότερες κοινωνικές αντιλήψεις οι άνετες και υλικές παροχές δεν διαπλάθουν ψυχή, σώμα και νόηση, αλλά κυρίως καταστροφικές επιδράσεις ασκούν στον ανήλικο, ο οποίος έχει ανάγκη για την ανάπτυξη του γενικά, μιας σωστής διαπαιδαγώγησης και φροντίδας λογικής και όχι της φθοροποιού χλιδής.

 Ο νόμος παραθέτει αορίστως την προϋπόθεση του συμφέροντος, χωρίς να προσδιορίζει το περιεχόμενο του, αλλά ούτε και να ορίζει κριτήρια προσδιορισμού αυτού. Την αόριστη αυτή νομική έννοια, που σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση έχει το δικό της περιεχόμενο, πρέπει να συγκεκριμενοποιήσει το Δικαστήριο. Πρέπει για το σκοπό αυτό να λάβει υπόψη του τις ψυχολογικές, προεχόντως, οικονομικές και ιατρικές πτυχές της υπόθεσης, με γνώμονα τα δεδομένα της σύγχρονης παιδαγωγικής, ψυχολογίας και κοινωνιολογίας. Ακόμη πρέπει, για τον σχηματισμό ασφαλούς κρίσης, να ερευνήσει τις ικανότητες των γονέων, το περιβάλλον, το ιστορικό και την επαγγελματική απασχόληση τους, τη δράση τους στο κοινωνικό  σύνολο, την τυχόν εκτροπή από την ορθή κοινωνική συμπεριφορά και γενικά την ικανότητα προσαρμογής τους στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής στα πλαίσια της λογικής και ορθολογιστικής αντιμετώπισης των θεμάτων των νέων».

 Η βούλησή του παιδιού, αναλόγως της ωριμότητάς του, πρέπει να αναζητείται και να συνεκτιμάται (βλ. Στυλιανού ν. Στυλιανού (1993) 1 ΑΑΔ 130, Πασιαρδή ν. Θεοδοσίου (2004) 1 ΑΑΔ 338, Π. Ε. ν. K R U, Έφεση Αρ. 23/2018, 3/12/2019 ).

Σύμφωνα με το Άρθρο 7 του Ν.216/90, αν οι γονείς διαφωνούν κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας και το συμφέρον του τέκνου επιβάλλει να ληφθεί απόφαση, αποφασίζει το Δικαστήριο, έπειτα από αίτηση οποιουδήποτε από τους γονείς. 

Σε περίπτωση που ικανοποιηθούν οι τρεις προϋποθέσεις του Α.32, το Δικαστήριο προχωρά ένα βήμα παραπέρα και στα πλαίσια της άσκησης της διακριτικής του ευχέρειας, αποφασίζει κατά πόσο είναι δίκαιο και πρόσφορο να εκδώσει το αιτούμενο διάταγμα (βλ. Οδυσσέως ν. Pieris Estates κ.α. (1982) 1 Α.Α.Δ. 557, Ιπποδρομιακή Αρχή Κύπρου ν. Χατζηβασίλη (1989) 1 Α.Α.Δ. 152, ABP Holdings v. Κιταλίδη (1994) 1 Α.Α.Δ. 694 και Seamark Consultancy Services Ltd v. Lasala κ.α., Κυπριανού κ.α. v. Lasala κ.α., King Mazax Lines Ltd κ.α. v. Lasala κ.α. (2007)1Α.Α.Δ.162 [Ολ])).Η διεργασία αυτή είναι γνωστή ως «το ισοζύγιο της ευχέρειας». Στο πλαίσιο τούτο το Δικαστήριο εξετάζει την επίδραση που ενδεχομένως θα έχει η τυχόν έκδοση των αιτουμένων διαταγμάτων στα συμφέροντα των μερών. Πρέπει το Δικαστήριο να επιλέγει την οδό που εμπεριέχει τους λιγότερους κινδύνους αδικίας.

Πηγή:   E R ν. PR, Αριθμός Αίτησης: 419/2023, 13/1/2025 cylaw.org